Đối tượng nào được nhận tiền thay cho việc đóng bảo hiểm xã hội dù đã ký hợp đồng lao động? Bài viết dưới đây cung cấp thông tin liên quan đến vấn đề này để bạn đọc tham khảo.
Báo Sức khỏe Đời sống ngày 17/9 đưa thông tin với tiêu đề: Tin vui cho nhóm người lao động không tham gia đóng bảo hiểm xã hội sẽ nhận được quyền lợi này. Với nội dung như sau:
Người lao động nào được nhận tiền thay cho đóng bảo hiểm xã hội?
Theo Khoản 1 Điều 168 Bộ luật Lao động năm 2019, người sử dụng lao động, người lao động phải tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp nếu thuộc đối tượng tham gia.
Cũng theo Khoản 3 Điều này, trường hợp người lao động không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc thì được giải quyết quyền lợi như sau:
“Đối với người lao động không thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp thì người sử dụng lao động có trách nhiệm chi trả thêm cùng lúc với kỳ trả lương một khoản tiền cho người lao động tương đương với mức người sử dụng lao động đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động theo quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp”.
Theo quy định nêu trên, người lao động không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc thì sẽ được doanh nghiệp thanh toán thêm một khoản tiền tương đương với tiền mà doanh nghiệp phải đóng bảo hiểm cho người lao động.
Căn cứ Khoản 4 Điều 4 Quyết định 595/QĐ-BHXH 2017, những người lao động sau đây sẽ được nhận tiền thay cho việc đóng BHXH:
(1) Người giúp việc gia đình.
(2) Người lao động đi làm nhưng đang hưởng lương hưu hằng tháng.
(3) Người lao động đi làm nhưng đang hưởng trợ cấp hằng tháng theo chế độ sinh hoạt phí đối với cán bộ cấp xã tại Nghị định 09/1998/NĐ-CP.
(4) Người lao động đang hưởng trợ cấp mất sức lao động hằng tháng.
(5) Người lao động đang hưởng trợ cấp hằng tháng theo quy định tại Quyết định 91/2000/QĐ-TTg và Quyết định 613/QĐ-TTg năm 2010.
(6) Người lao động là Quân nhân, Công an nhân dân, người làm công tác cơ yếu đang hưởng chế độ trợ cấp hằng tháng theo Quyết định 142/2008/QĐ-TTg, Quyết định 38/2010/QĐ-TTg, Quyết định 53/2010/QĐ-TTg, Quyết định 62/2011/QĐ-TTg.
Lưu ý, nếu không thuộc các trường hợp trên mà thỏa thuận nhận tiền thay cho đóng bảo hiểm, cả người lao động và người sử dụng lao động đều sẽ bị xử phạt hành chính trong lĩnh vực lao động.
– Người lao động: Bị phạt 500.000 – 01 triệu đồng (theo Khoản 1 Điều 39 Nghị định 12/2022/NĐ-CP).
– Người sử dụng lao động: Bị phạt tiền từ 12% – 15% tổng số tiền bảo hiểm phải đóng nhưng tối đa không quá 75 triệu đồng (theo Điểm c Khoản 5 Điều 39 Nghị định 12/2022/NĐ-CP).
Tất cả người lao động đều phải tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc?
Điều 168 Bộ luật Lao động 2019 quy định:
“Tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp
1. Người sử dụng lao động, người lao động phải tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp; người lao động được hưởng các chế độ theo quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế và bảo hiểm thất nghiệp.
Khuyến khích người sử dụng lao động, người lao động tham gia các hình thức bảo hiểm khác đối với người lao động.
2. Trong thời gian người lao động nghỉ việc hưởng chế độ bảo hiểm xã hội thì người sử dụng lao động không phải trả lương cho người lao động, trừ trường hợp hai bên có thỏa thuận khác.
3. Đối với người lao động không thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp thì người sử dụng lao động có trách nhiệm chi trả thêm cùng lúc với kỳ trả lương một khoản tiền cho người lao động tương đương với mức người sử dụng lao động đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động theo quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp”.
Từ quy định trên, đối với người lao động không thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp thì không phải tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc.
Ngoài ra, trong trường hợp trên thì người sử dụng lao động còn phải có trách nhiệm chi trả thêm cùng lúc với kỳ trả lương một khoản tiền cho người lao động tương đương với mức người sử dụng lao động đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động.
Người lao động được nhận số tiền thay cho việc đóng bảo hiểm xã hội là bao nhiêu?
Người lao động không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc sẽ được doanh nghiệp (người sử dụng lao động) trả thêm tiền thay cho việc đóng bảo hiểm. Số tiền người lao động được nhận tính bằng số tiền đóng các loại bảo hiểm bắt buộc mà doanh nghiệp phải đóng.
Theo hướng dẫn tại Quyết định 595/QĐ-BHXH năm 2017, hàng tháng, người sử dụng lao động sẽ phải trích đóng bảo hiểm với các tỷ lệ nhất định (21,5% hoặc 21,3%) của tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc. Trong đó, hưu trí – tử tuất là 14%; Ốm đau – thai sản là 3%; Tai nạn lao động – bệnh nghề nghiệp là 0,5% hoặc 0,3%; Bảo hiểm thất nghiệp 1% và Bảo hiểm y tế 3%.
Với bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, doanh nghiệp có đủ điều kiện đóng quỹ tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp với mức thấp hơn và được Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội chấp thuận thì được đóng mức 0,3% (theo Điểm b, Khoản 1, Điều 4, Điều 5 Nghị định 58/2020/NĐ-CP). Còn lại đều phải đóng 0,5%.
Nếu không thuộc đối tượng đóng bảo hiểm bắt buộc để doanh nghiệp đóng bảo hiểm, người lao động sẽ được nhận tiền số tiền như sau:
Số tiền thay cho đóng BHXH = 21,5% hoặc 21,3% x Tiền lương làm căn cứ đóng BHXH.
Trong đó, theo Khoản 26, Điều 1 Thông tư 06/2021/TT-BLĐTBXH, tiền lương làm căn cứ đóng BHXH của người lao động bao gồm:
– Mức lương theo công việc hoặc chức danh.
– Các khoản phụ cấp lương bù đắp về điều kiện lao động, độ phức tạp công việc, điều kiện sinh hoạt, mức độ thu hút lao động mà mức lương trong hợp đồng chưa được tính đến hoặc có tính nhưng chưa đầy đủ.
– Các khoản bổ sung xác định được mức tiền cụ thể và được chi trả thường xuyên trong mỗi kỳ trả lương.
Tiếp đến, báo Lao động cũng có bài đăng tương tự với thông tin: Không hưởng bảo hiểm xã hội một lần để đời sống của người về hưu đảm bảo hơn
Nội dung được báo đưa như sau:
Đã có nhiều ý kiến bàn luận về việc hưởng bảo hiểm xã hội một lần, có người ủng hộ nhưng cũng nhiều người không đồng tình. Bởi vì, mục đích của tham gia BHXH là để người lao động tích lũy, để khi về già có được khoản tiền chi tiêu. Khoản tiền dù ít nhiều, cũng là “chiếc lưới an sinh” để đỡ người nghèo không bị rơi xuống đáy. Cho nên, nếu người nào nhận BHXH một lần, thì sẽ mất an toàn khi về già, nhất là đối với người không có tích lũy hay bất cứ sự hỗ trợ nào khác.
Chính vì cái nhìn cho tương lai, người lao động khi còn ở tuổi làm việc, có thu nhập phải tham gia BHXH và giữ khoản tích lũy này. Đừng vì khó khăn nhất thời hay muốn có số tiền “lớn” phục vụ cho mục đích ngắn hạn mà phải chịu nhiều khó khăn khi về hưu.
Chưa nói đến người lao động đủ thời gian đóng BHXH bắt buộc, đối với không ít người đóng BHXH dưới 20 năm, cũng mong muốn giảm số năm đóng tối thiểu xuống 15 năm để được hưởng lương hưu hằng tháng thay vì nhận BHXH một lần. Cho dù thời gian đóng BHXH ít hơn, lương hưu thấp hơn, nhưng cũng an toàn hơn so với không được đồng nào.
Còn nữa, không ít người muốn đảm bảo đời sống khi về già, hiện nay khi đến tuổi nghỉ hưu nhưng chưa đủ thời gian đóng BHXH, cũng có nhu cầu đóng một lần cho thời gian còn thiếu để hưởng lương hưu. Vậy thì, không nên khuyến khích hưởng BHXH một lần, vì sẽ không bảo đảm cho đời sống người lao động khi về già, đồng thời làm mất đi ý nghĩa của tham gia BHXH.
Tuy nhiên, về mặt lý thuyết là như vậy, nhưng muốn cho người lao động nhận thức được đầy đủ, thì ngoài việc tuyên truyền chính sách, phân tích lợi ích và ý nghĩa của tham gia BHXH đối với mỗi người và với cộng đồng xã hội, phải có quy định của pháp luật để ràng buộc, điều chỉnh.
Ví dụ, quy định người lao động bắt đầu tham gia BHXH từ ngày luật có hiệu lực trở đi thì không được áp dụng điều kiện hưởng BHXH một lần.
Khi đã có pháp thì cứ thế mà hành, mọi công dân, các tổ chức, doanh nghiệp, cơ quan quản lý phải tuân thủ.