Theo luật sư, vấn đề mấu chốt cần xác định là có hay không yếu tố lỗi của tài xế ô tô và người lái xe máy, và mối quan hệ giữa hành vi vi phạm (nếu có) với cái chết của nạn nhân là như thế nào.
Báo Dân Trí đưa tin “Vụ ô tô tông tử vong bé 17 tháng: Người đi xe máy có phải chịu trách nhiệm?” với nội dung:
Như Dân trí thông tin, chiều 21/12, ô tô do ông Nguyễn Khương D. (30 tuổi, cán bộ Công an huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang) điều khiển tới khu vực tổ 10 phường Nông Tiến, TP Tuyên Quang, thì bất ngờ gặp một xe máy đi ngược chiều đang sang đường. Tài xế đánh lái tránh xe máy thì lao thẳng vào ngôi nhà ven đường khiến một bé gái 17 tháng tuổi tử vong.
Sau vụ tai nạn, vợ ông D. nhận là người lái xe nhưng qua xác minh, Công an TP Tuyên Quang xác định ông D. mới là người cầm lái. Vụ việc đang tiếp tục được xác minh làm rõ.
Với diễn biến sự việc như trên, những vấn đề pháp lý nào cần được làm rõ? Ai là người phải chịu trách nhiệm với cái chết của nạn nhân là điều mà nhiều độc giả băn khoăn.
Những vấn đề cần làm rõ
Luật sư Trần Minh Hùng (Trưởng Văn phòng luật sư Gia Đình, Đoàn Luật sư TPHCM) nhìn nhận đây là sự việc hết sức đáng tiếc, gây thiệt hại nghiêm trọng về con người cũng như ảnh hưởng tới tâm lý, tinh thần của gia đình nạn nhân. Với hậu quả làm bé gái 17 tháng tuổi thiệt mạng, vụ việc cần được khẩn trương xác minh, làm rõ nhằm đảm bảo sự công bằng, tính nghiêm minh của pháp luật cũng như xác định trách nhiệm pháp lý của các cá nhân liên quan với gia đình nạn nhân.
Dưới góc độ pháp lý, ông Hùng nhìn nhận với thông tin hiện có, chưa thể kết luận trách nhiệm pháp lý của các cá nhân có liên quan. Tuy nhiên, từ dữ liệu được camera ghi lại, có một số vấn đề cần phải được tập trung làm rõ như sau:
Thứ nhất, cần xác định tốc độ của ô tô tại thời điểm trước khi phát hiện xe máy, đánh lái là bao nhiêu và thời gian từ khi phát hiện xe máy đi ngược chiều tới khi phải đánh lái là bao lâu. Đây sẽ là căn cứ để xác định tình huống xe máy xuất hiện có phải sự kiện bất ngờ, bất khả kháng hay không và người lái ô tô đã tuân thủ quy định về tốc độ, quan sát khi điều khiển xe và xử lý khi gặp chướng ngại vật trên đường hay chưa.
Thứ hai, cần làm rõ khi phát hiện xe máy, người lái ô tô đã xử lý phương tiện như thế nào, đó đã phải là cách xử lý tối ưu để tránh thiệt hại xảy ra hay chưa.
Đồng thời, cần xác định sau khi xử lý để tránh phương tiện, vì sao chiếc xe lại có thể vọt đi thêm một đoạn để lao vào nhà dù khoảng cách từ mặt đường tới cửa nhà còn một đoạn đủ để dừng xe lại. Từ đó, cần làm rõ có yếu tố lỗi trong việc xử lý của tài xế dẫn tới hậu quả chết người hay không.
Từ hai căn cứ nêu trên, tổng hợp với các dữ liệu thu thập, cơ quan chức năng sẽ đánh giá một cách chính xác, cẩn trọng trách nhiệm của tài xế ô tô trong trường hợp này. Nếu xét thấy có yếu tố lỗi như chưa đảm bảo tốc độ, quan sát hay xử lý chủ quan, xử lý sai dẫn tới tai nạn, có thể xem xét khởi tố vụ án hình sự Vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ theo Điều 260 Bộ luật Hình sự 2015 để điều tra theo quy định.
Ngoài ra theo luật sư Hùng, dù khu vực nạn nhân tử vong không được xác định là đường bộ nhưng do nguyên nhân sự việc xuất phát từ việc tham gia giao thông đường bộ nên vẫn có thể xem xét trách nhiệm theo Điều 260 Bộ luật Hình sự 2015 trong trường hợp xét thấy có dấu hiệu hình sự.
Đối với những nghi vấn về việc tài xế có nồng độ cồn, đây mới là thông tin dừng lại ở sự nghi ngờ, chưa có kiểm chứng nên chưa thể kết luận về trách nhiệm nếu thuộc tình huống này. Tuy nhiên, việc tài xế có nồng độ cồn hay không cũng không phải căn cứ để xem xét có hay không trách nhiệm hình sự khi phát hiện yếu tố lỗi mà đây chỉ là tình tiết định khung, tăng nặng trách nhiệm hình sự theo Điều 260 Bộ luật Hình sự 2015.
Có chung nhận định, luật sư Trương Văn Tuấn (Trưởng Văn phòng luật sư Trạng Sài Gòn, Đoàn Luật sư TPHCM) cũng xác định đây là vụ việc cần xem xét dấu hiệu của hành vi vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ. Trong đó, cần tập trung làm rõ việc tài xế đã tuân thủ các quy định về tốc độ, quan sát và xử lý tình huống khi gặp chướng ngại vật hay chưa.
Về những ý kiến cho rằng vụ việc có dấu hiệu của hành vi vô ý làm chết người, ông Tuấn cho biết: “Mặt khách quan của tội Vô ý làm chết người là trường hợp người phạm tội tuy thấy trước hành vi của mình có thể gây ra hậu quả chết người, nhưng nghĩ rằng hậu quả đó sẽ không xảy ra hoặc có thể ngăn ngừa được hoặc người phạm tội không nhận thấy được hành vi của mình có thể gây ra hậu quả chết người, mặc dù phải thấy trước và có thể thấy trước hậu quả đó và hậu quả là đã làm người chết.
Trường hợp này, người điều khiển ô tô đang tham gia giao thông, vì tránh xe máy đi ngược chiều băng sang đường bất ngờ nên đánh lái và lao vào nhà dân. Do đó, vụ việc không có dấu hiệu của hành vi vô ý làm chết người mà cần xem xét dấu hiệu của việc có hay không vi phạm khi tham gia giao thông đường bộ”.
Trách nhiệm của những người liên quan
Bình luận về trách nhiệm của người lái xe máy, luật sư Trần Minh Hùng cho rằng cơ quan chức năng sẽ triệu tập người này tới làm việc để làm rõ việc người này đã sang đường như thế nào, có vi phạm quy định về tham gia giao thông như không giảm tốc độ, chuyển hướng không có tín hiệu hay đi ngược chiều hay không. Trường hợp xác định có dấu hiệu của hành vi vi phạm, người này có thể bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi tương ứng.
Ngoài ra, một vấn đề khác cần đặc biệt quan tâm và xác minh hết sức cẩn trọng, đó là mối quan hệ nhân quả giữa hành động sang đường của người đi xe máy và cái chết của nạn nhân. Nếu kết quả xác minh cho thấy có dấu hiệu lỗi vi phạm và đây là một phần nguyên nhân gây ra hậu quả chết người, có thể xem xét trách nhiệm liên đới về hành vi vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ (nếu có) trong trường hợp khởi tố vụ án hình sự.
Nếu không thể chứng minh được mối quan hệ nhân quả mà chỉ xác định đây là lỗi vi phạm hành chính đơn thuần, người đi xe máy có thể được xem xét loại trừ trách nhiệm hình sự.
Báo Người đưa tin cũng đăng tải bài báo “Vụ ô tô lao vào nhà dân tông bé 17 tháng tử vong: Bao lâu thì cơ quan điều tra quyết định khởi tố hoặc không khởi tố vụ án hình sự ?” với nội dung:
Vụ tai nạn giao thông chết người trong tình huống xe ô tô tông vào nhà dân có dấu hiệu vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ (người điều khiển phương tiện đã không làm chủ tốc độ). Vừa mua ô tô giá 100 triệu, tài xế ở TP.HCM đang lái về nhà thì xe bốc cháy trơ khung trên cao tốc Hà Nội: Xe ô tô tải bốc cháy dữ dội tại đường Vành đai 3 trên cao Vụ ô tô lao vào nhà dân đâm bé 17 tháng tử vong: Công an triệu tập cả người đi xe máy
Theo Tiến sĩ, luật sư Đặng Văn Cường, Trưởng Văn phòng luật sư Chính Pháp (Đoàn luật sư TP Hà Nội), vấn đề còn lại là cơ quan điều tra sẽ chứng minh người điều khiển phương tiện có lỗi hay không, nếu có lỗi thì sẽ truy cứu trách nhiệm hình sự.
Cơ quan điều tra có thời hạn 20 ngày để xác minh tin báo làm rõ người điều khiển chiếc xe ô tô này có lỗi hay không, mức độ lỗi của người điều khiển xe mô tô như thế nào, hậu quả do ai trực tiếp quay ra làm căn cứ để xem xét xử lý hình sự hay không, xử lý với ai ?
Nếu vụ việc phức tạp thì cơ quan điều tra có thể gia hạn thời hạn xác minh tin báo nhưng không quá hai tháng.
Hết thời hạn theo quy định của pháp luật thì cơ quan điều tra sẽ có quyết định khởi tố vụ án hình sự hoặc không khởi tố vụ án hình sự.
Về nguyên tắc là người nào có lỗi, trực tiếp gây ra gây thiệt hại đến tính mạng của người khác thì người đó sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự.
Tiến sĩ, luật sư Đặng Văn Cường, Trưởng Văn phòng luật sư Chính Pháp (Đoàn luật sư TP Hà Nội)
Để xác định lỗi thì cơ quan điều tra cần phải tiến hành giám định phương tiện xem xác định nguyên nhân vụ tai nạn có phải là do lỗi kĩ thuật hay không, sẽ làm rõ hệ thống phanh, hệ thống lái, điều khiển chuyển hướng có còn hoạt động bình thường hay không, chiếc xe có đăng ký đăng kiểm theo quy định của pháp luật hay không…
Ngoài ra sẽ tiến hành khám nghiệm hiện trường, khám nghiệm tử thi, giám định các dấu vết và chạm để xác định nguyên nhân vụ tai nạn, xác định tốc độ của phương tiện, hướng di chuyển và việc người điều khiển xe ô tô có phanh khi gặp chướng ngại vật hay không… Các kết luận giám định khoa học sẽ là chứng cứ khách quan để chứng minh nguyên nhân vụ tai nạn cũng như chứng minh yếu tố lỗi, làm căn cứ để quyết định khởi tố hoặc không khởi tố vụ án hình sự.
“Chính vì vậy phải thực hiện nhiều thủ tục, cần làm rõ nhiều tình tiết của vụ việc nên hiện tại cơ quan điều tra chưa thể khởi tố vụ án hình sự hoặc không khởi tố ngay lập tức được. Việc tiến hành xác minh làm rõ tình tiết của vụ việc cần phải được tiến hành thận trọng, đúng thủ tục, khi có kết quả giám định, thu thập chứng cứ đầy đủ theo đúng thủ tục thì mới có thể quyết định khởi tố hoặc không khởi tố vụ án hình sự”, luật sư Đặng Văn Cường nhấn mạnh.
Hiện trường vụ tai nạn
Trước đó, ngày 23/12, Thượng tá Nguyễn Văn Mậu – Trưởng Công an TP Tuyên Quang, tỉnh Tuyên Quang cho biết, sau khi sự việc xảy ra, cơ quan công an đã triệu tập và xác định tài xế điều khiển ô tô là nam tên N.K.D (SN 1994 – trú tại huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang) (không phải tài xế nữ như thông tin ban đầu xác định). Qua xác định, anh D. là cán bộ công an thuộc Đội Cảnh sát điều tra tội phạm hình sự, kinh tế và ma túy Công an huyện Yên Sơn.
Cũng theo Thượng tá Mậu, tại cơ quan chức năng, tài xế D khẳng định bản thân không uống rượu và không có nồng độ cồn. Hiện lực lượng chức năng đã lấy mẫu máu người để xét nghiệm và chưa có kết quả. Trước đó, khoảng 17h ngày 21/12, ô tô BKS 22A-186.xx đang di chuyển trên đường thuộc tổ 10 phường Nông Tiến, TP Tuyên Quang bất ngờ gặp xe máy đi chiều ngược lại sang đường. Do tình huống bất ngờ, tài xế ô tô đánh lái tránh xe máy, lao thẳng vào ngôi nhà số 26, tổ 10 phường Nông Tiến. Thời điểm đó, trong nhà có một phụ nữ và một bé gái 17 tháng tuổi. Vụ tai nạn đã khiến cháu bé tử vong.