Có vẻ như không còn thứ gì an toàn trước ô nhiễm nhựa nữa – ngay cả các loại nước mà chúng ta uống hàng ngày.
Các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra 2 loại nước chứa đầy hạt vi nhựa, trong số đó, 1 loại nhiều người uống hàng ngày, cái còn lại được lượng lớn người Việt yêu thích.
1. Bia
Một nghiên cứu năm 2018 được công bố trên tạp chí Public Library of Science cho thấy trung bình mỗi lít bia chứa 4,05 hạt nhân tạo, chủ yếu là sợi nhựa.
Nếu áp dụng kết quả này cho tất cả các loại bia, các nhà nghiên cứu ước tính rằng những người uống trung bình một cốc bia mỗi ngày sẽ tiêu thụ 520 hạt mỗi năm.
Nhóm nghiên cứu đã lấy mẫu 12 nhãn hiệu bia từ các nhà máy bia lớn và bia thủ công từ khắp vùng 5 hồ lớn Laurentian ở Hoa Kỳ. Trong mỗi mẫu, người ta phát hiện thấy các sợi và hạt nhựa siêu nhỏ. Hầu hết các sợi có chiều dài nhỏ hơn 5mm.
So sánh lượng sợi nhựa phát hiện trong bia với số lượng sợi nhựa phát hiện trong nguồn nước được sử dụng để sản xuất bia, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng: “Lượng vi nhựa phát hiện được trong bia không nhất thiết phải khớp với lượng vi nhựa phát hiện được trong nước dùng để sản xuất bia. Và điều đó cho thấy rằng nhựa có thể được đưa vào ở các bước khác nhau trong quá trình sản xuất bia”.
2. Nước đóng chai
Một nghiên cứu năm 2024 của Khoa Hóa học, Đại học Tiểu bang New York (Hoa Kỳ) đã cho thấy một lít nước – tương đương với hai chai nước đóng chai cỡ tiêu chuẩn – chứa trung bình 240.000 hạt nhựa từ bảy loại nhựa, trong đó 90% được xác định là nhựa nano và phần còn lại là hạt vi nhựa.
Cụ thể, các nhà nghiên cứu đã thu thập mẫu từ 11 thương hiệu nước đóng chai có nguồn gốc toàn cầu, được mua tại 19 địa điểm ở 9 quốc gia khác nhau, để thử nghiệm về ô nhiễm vi nhựa. Trong số 259 chai được xử lý, 93% cho thấy một số dấu hiệu ô nhiễm vi nhựa.
Sau khi tính đến khả năng ô nhiễm nền (phòng thí nghiệm), trung bình có 10,4 hạt vi nhựa có kích thước trên 100 micromet trên một lít nước đóng chai được xử lý. Các mảnh vỡ là hình thái phổ biến nhất (66%), tiếp theo là sợi.
Một nửa trong số các hạt này được xác nhận là có bản chất polyme với polypropylene là loại polyme phổ biến nhất (54%), trùng khớp với một loại nhựa thông thường được sử dụng để sản xuất nắp chai. Một phần nhỏ các hạt (4%) cho thấy sự hiện diện của chất bôi trơn công nghiệp.
Nguy hiểm cho sức khỏe con người
Các chuyên gia cho biết nhựa nano là loại ô nhiễm nhựa đáng lo ngại nhất đối với sức khỏe con người. Đó là vì các hạt cực nhỏ có thể xâm nhập vào từng tế bào và mô trong các cơ quan chính, có khả năng làm gián đoạn các quá trình tế bào và lắng đọng các hóa chất gây rối loạn nội tiết như bisphenol, phthalate, chất chống cháy, chất per- và polyfluorinated, hay PFAS, và kim loại nặng.
Sherri Mason, Giám đốc Phát triển bền vững tại Penn State Behrend (Hoa Kỳ) cho biết: “Tất cả các hóa chất đó đều được sử dụng trong quá trình sản xuất nhựa, vì vậy nếu nhựa xâm nhập vào cơ thể chúng ta, nó sẽ mang theo những hóa chất đó.
Và vì nhiệt độ của cơ thể cao hơn bên ngoài, những hóa chất đó sẽ di chuyển ra khỏi nhựa và đi vào cơ thể chúng ta. Các hóa chất có thể được đưa đến gan, thận và não của bạn và thậm chí có thể vượt qua ranh giới nhau thai và đến thai nhi”.
Trong các nghiên cứu trên chuột mang thai, các nhà nghiên cứu đã tìm thấy hóa chất nhựa trong não, tim, gan, thận và phổi của thai nhi đang phát triển 24 giờ sau khi mẹ mang thai nuốt phải hoặc hít phải các hạt nhựa, Phoebe Stapleton, Phó giáo sư Dược lý và Độc chất học tại Trường Dược Ernest Mario thuộc Đại học Rutgers ở Piscataway, New Jersey (Hoa Kỳ) cho biết.
“Cho đến thời điểm này, người ta đã tìm thấy vi nhựa và nano nhựa trong nhau thai của con người”, Stapleton cho biết. “Chúng được tìm thấy trong mô phổi của con người. Chúng được tìm thấy trong phân của con người; chúng được tìm thấy trong máu, não của con người”.
Ngoài các hóa chất và kim loại độc hại có trong nhựa, một lĩnh vực tương đối ít được nghiên cứu là liệu bản thân polyme nhựa có gây hại cho cơ thể hay không.
Xem thêm: Loại củ chứa nhiều vi nhựa nhất, hơn 100.000 hạt/gam: Chuyên gia nói khi ăn cần lưu ý 3 điều
Vi nhựa (Microplastics) là những hạt nhựa có kích thước rất nhỏ, thường dưới 5mm. Chúng không thể phân hủy hoàn toàn trong môi trường và có thể tồn tại trong nhiều thập kỷ, gây ô nhiễm đất, nước và không khí.
Theo nghiên cứu của Environmental Research, trong số tất cả các loại rau, cà rốt chứa nhiều hạt vi nhựa nhỏ nhất, với hơn 100.000 mảnh vi nhựa trong 1 gam (g) cà rốt – theo thông tin trên báo Phụ nữ số.
Cà rốt có chứa nhiều vi nhựa.
PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, chuyên gia Công nghệ thực phẩm cho hay, vi nhựa có mặt ở khắp mọi nơi trong môi trường, từ đại dương, không khí, thực phẩm đến nước uống. Chúng được tìm thấy trong nước biển, sông hồ, không khí, đất, thực phẩm, rau, củ, quả, mỹ phẩm, quần áo… Vi nhựa đang ngày càng phổ biến.
PGS Thịnh lý giải rằng vi nhựa tồn tại ở khắp mọi nơi cho nên có thể xâm nhập vào cây trồng thông qua quá trình hấp thụ từ đất và nước bị ô nhiễm. Cà rốt là loại rau củ phát triển dưới đất, có khả năng hấp thụ vi nhựa qua hệ thống rễ nếu đất trồng, nước tưới có tồn tại vi nhựa.
Không chỉ cà rốt mà các loại củ khác như củ cải, su hào, khoai lang, khoai tây… cũng có thể nhiễm vi nhựa qua hệ thống rễ.
Ngoài ra, hạt vi nhựa lơ lửng trong không khí cũng có thể bám vào cà rốt trong quá trình phát triển hoặc sau khi thu hoạch. PGS Thịnh cho biết vi nhựa có cũng có thể nhiễm vào cà rốt nếu người thu hoạch dùng các dụng cụ đựng như túi nilon, đóng gói bao bì…
PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, chuyên gia Công nghệ thực phẩm cho hay, vi nhựa có mặt ở khắp mọi nơi trong môi trường, từ đại dương, không khí, thực phẩm đến nước uống. Chúng được tìm thấy trong nước biển, sông hồ, không khí, đất, thực phẩm, rau, củ, quả, mỹ phẩm, quần áo… Vi nhựa đang ngày càng phổ biến.
PGS Thịnh lý giải rằng vi nhựa tồn tại ở khắp mọi nơi cho nên có thể xâm nhập vào cây trồng thông qua quá trình hấp thụ từ đất và nước bị ô nhiễm. Cà rốt là loại rau củ phát triển dưới đất, có khả năng hấp thụ vi nhựa qua hệ thống rễ nếu đất trồng, nước tưới có tồn tại vi nhựa.
Không chỉ cà rốt mà các loại củ khác như củ cải, su hào, khoai lang, khoai tây… cũng có thể nhiễm vi nhựa qua hệ thống rễ.
Ngoài ra, hạt vi nhựa lơ lửng trong không khí cũng có thể bám vào cà rốt trong quá trình phát triển hoặc sau khi thu hoạch. PGS Thịnh cho biết vi nhựa có cũng có thể nhiễm vào cà rốt nếu người thu hoạch dùng các dụng cụ đựng như túi nilon, đóng gói bao bì…